Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng 4.0 thì những tác động của dịch COVID-19 có thể được xem như thêm chất xúc tác để làm thay đổi các xu hướng nghề nghiệp trong xã hội.
Nhiều ngành nghề đứng trước nguy cơ mất dần đi. Trong khi đó, các lĩnh vực liên quan đến thương mại điện tử, công nghệ thông tin hoặc sáng tạo nội dung trên nền tảng số được nhiều chuyên gia dự đoán sẽ trở thành xu hướng nghề nghiệp trong tương lai gần.
NỘI DUNG
Những ngành nghề có thể biến mất
Chúng ta đang ở trong những thập niên đầu tiên của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Chính vì vậy, xu hướng nghề nghiệp trong xã hội có rất nhiều chuyển biến so với trước đây.
Theo các tư vấn hướng nghiệp của các chuyên gia giáo dục trên Thế giới, một số công việc truyền thống đang có nguy cơ biến mất trong thời gian tới. Một trong số đó có thể kể đến như nghề lễ tân, nhân viên tín dụng, lái xe taxi,… Những nghề này có đến gần 80% nguy cơ sẽ bị tụt giảm nhu cầu tuyển dụng trong vòng 10 năm tới.
Trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0, tự động hoá và số hóa cũng sẽ trở thành yếu tố hàng đầu trong bất cứ môi trường làm việc nào. Vì vậy, máy móc, robot, trí tuệ nhân tạo, công nghệ thông tin đang nhanh chóng thâm nhập nơi làm việc trên toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.
Ngân hàng Thế giới (World Bank) cho biết họ chưa rõ tự động hóa sẽ ảnh hưởng khi nào và như thế nào đến tính chất, số lượng việc làm của Việt Nam. Tuy nhiên, các báo cáo ước tính rằng tỉ lệ mất việc làm do các ứng dụng công nghệ ở Việt Nam sẽ là từ 10 đến 50%.
Trong vòng nửa thế kỷ trước, quá trình cơ giới hóa, cụ thể là sản xuất nông nghiệp, đã từng là một trong những lĩnh vực tạo việc làm lớn nhất tại Việt Nam. Nhưng trong vòng 10 – 15 năm tới, lĩnh vực này sẽ có những thay đổi nhất định khi máy móc thay thế công nhân lao động, giúp tạo ra năng suất cao hơn.
Song song với việc một số ngành nghề có thể biến mất, xu hướng nghề nghiệp có thể bao gồm các vị trí làm việc như:
- Chuyên gia phân tích thuật toán đám mây
- Người sáng tạo nội dung trên YouTube
- Kĩ sư AI – công nghệ trí tuệ nhân tạo
- Lập trình ứng dụng, website, game
- Kĩ thuật viên công nghệ thực tế ảo
- Chuyên viên phân tích dữ liệu
- Chuyên gia trải nghiệm người dùng (UX)
Một đặc điểm chung của tất cả các ngành nghề trên là chúng ít nhiều đều thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin – kỹ thuật.
Các nhóm nghề sẽ trở thành xu hướng trong tương lai gần
Ở góc độ giải trí, nhóm ngành sáng tạo nội dung trên nền tảng số đặc biệt phát triển ngay cả khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát. Báo cáo về kĩ thuật số Digital 2019 của We Are Social và Hootsuite (những doanh nghiệp hàng đầu về sáng tạo và quản lí mạng xã hội) cho thấy:
- 97% người Việt đang sử dụng điện thoại di động
- 72% trong số họ có điện thoại thông minh
- 43% trong số họ có máy tính
- 13% trong số họ có máy tính bảng
Chính thói quen giải trí, xem video và mua sắm trực tuyến của người dùng đã khiến nhu cầu nhân lực nhóm ngành sáng tạo nội dung trên nền tảng số tăng cao.
Đặc biệt, việc chuyển phần lớn các hoạt động học tập, làm việc, vui chơi giải trí, kinh doanh sang nền tảng trực tuyến suốt thời dịch COVID-19 đã chứng tỏ đây là nhóm ngành ít bị ảnh hưởng nặng nề. Bởi lẽ, những người trong ngành vẫn có thể làm việc từ xa hoặc làm việc độc lập mà mà vẫn duy trì được hiệu quả công việc.
Một số ngành học tiêu biểu trong nhóm ngành này có thể kể đến như truyền thông, digital Marketing, sáng tạo content, thiết kế đồ họa,…
Không gian mạng đang là một mảnh đất màu mỡ để thu hút nhiều người dùng như vậy thì nhóm ngành kinh doanh kĩ thuật số – thương mại điện cũng sẽ phát triển và trở thành xu thế mua sắm trong tương lai.
Theo báo cáo thống kê, giao dịch qua thương mại điện tử đã tăng gấp đôi trong vòng 5 năm qua. Sau dịch COVID-19, loại hình này có thể nhanh chóng cạnh tranh mạnh mẽ với bán lẻ truyền thống và thành tương lai của bán lẻ hiện đại.
Tuy vậy, nguồn cung nhân lực cho mảng thương mại điện tử còn khan hiếm vì đây là ngành mới nổi tại Việt Nam. Các nhà đầu tư không ngừng rót vốn và sẵn sàng trả mức lương cao để thu hút nhân tài trong mảng này.
Chính vì vậy, các lĩnh vực nghề nghiệp gắn với thương mại điện tử, vận hành nền kinh tế số… đương nhiên cũng sẽ là những lĩnh vực mà toàn cầu có nhu cầu rất cao trong thời gian tới.
Trong khi thương mại điện tử dùng công nghệ như một nền tảng hỗ trợ kinh doanh hiệu quả hơn, kinh doanh kĩ thuật số lại dùng công nghệ làm cốt lõi để tạo ra giá trị và trải nghiệm. Grab, GoViet hay ví điện tử Momo chính là những ví dụ điển hình.
Trong khoảng thời gian 10 năm trở lại đây, những lĩnh vực có gắn với các từ khóa như số hóa, dữ liệu, thông minh và innovation (đổi mới sáng tạo)… đang xu hướng tại Việt Nam và thế giới.
GS.TSKH Nguyễn Đình Đức – Trưởng Ban Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng: Việt Nam có sự mất cân đối về cơ cấu nhân lực theo ngành nghề so với khu vực và thế giới. Tỉ lệ sinh viên các ngành kĩ thuật, công nghệ thông tin còn khá khiêm tốn so với những ngành khác.
Vì vậy, trong thời gian tới, nhu cầu nhân lực trong những ngành kĩ thuật, công nghệ sẽ rất lớn và sinh viên ra trường dễ có việc làm. Đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao chính là đối tượng nhân sự của các công ty và tập đoàn đa quốc gia khi đến Việt Nam.
Bên cạnh đó, các ngành học liên quan đến xây dựng hạ tầng, như công nghệ phát triển giao thông – logistic (gắn với ứng dụng IA và tăng trưởng xanh), cả Việt Nam và thế giới đều có nhu cầu rất cao về nguồn nhân lực.
Xem thêm: Cơ hội cho con gia nhập LỰC LƯỢNG LAO ĐỘNG TOÀN CẦU: dễ hay khó?
Làm thế nào để giúp trẻ có đủ hành trang đón đầu xu hướng nghề nghiệp?
Với 3 xu hướng nghề nghiệp, ngoài các kiến thức chuyên ngành thì người học cần có thêm những kỹ năng nhất định, một trong số đó là:
- Khả năng sáng tạo (nội dung, cách thức tiếp cận và truyền tải thông điệp marketing đến người dùng)
- Kỹ năng tư duy phản biện (bao gồm quá trình phân tích và đánh giá hiệu quả kinh doanh)
- Kỹ năng giao tiếp (trao đổi, truyền đạt thông tin với đồng nghiệp)
- Khả năng làm việc nhóm
Theo triết lý giáo dục của UNESCO thì đây đồng thời cũng là 4 kỹ năng của Thế kỷ 21. Vì vậy, nếu ba mẹ đang có định hướng cho con tham gia 1 trong 3 nhóm nghề xu hướng trên thì 4 kỹ năng này sẽ là hành trang giúp con tự tin và thành công hơn.
Để giúp trẻ trong độ tuổi từ 7 – 14 tuổi được tiếp cận sớm hơn với 4 kỹ năng thế kỷ 21 này, VietPhil tổ chức cho các con Trại hè Asian 4.0 2021 với chủ đề “We change“. Thay đổi cách học truyền thống và tiếp thu kiến thức qua những buổi thực hành chính là giá trị cốt lõi của trại hè lần này.
Được xây dựng trên mô hình giáo dục STEAM tiên tiến trên thế giới, Asian 4.0 2021 chắc chắn sẽ một địa điểm lý tưởng để các con “học mà chơi” với khoa học công nghệ. Đặc biệt là làm quen với các công nghệ trí tuệ nhân tạo – những ứng dụng sẽ cùng con sẽ làm việc trong tương lai.
Xem thêm: Trại hè Asian 4.0: trẻ “chơi mà học” với khoa học và công nghệ
